Türklerin göçebe hayatı, farklı kültürlere ulaşmasını kolaylaştırmıştır. Fethedilen yerler, kontrol altına alınan bölgelerdeki yemek, tatlı kültürü ile Osmanlı mutfak kültürü çok fazla gelişmiş ve günümüze kadar gelişerek gelmiştir.
Osmanlı Mutfağı Tatlıları
Osmanlı Saray Mutfağı, sadece yemeklerde değil, tatlılarca da çok zengindi. Yemeklerin sonunda tatlı yenirdi ve günümüze dek ulaşan bir geleneğe dönüştü. Tabii, tatlı yemekten önce mi yoksa sonra mı yenir tartışmaları da halen sürmektedir. Osmanlı zamanında yapılan baklavalar, günümüzdeki ile benzetilse de aslında daha zengin bir içeriği olduğunu görüyoruz. Sadece ceviz, fıstık gibi kuruyemişlerle değil, çok farklı malzemeler ve bol bol yemişler kullanılırmış. O dönemlerde, hünerli ustalar diğerlerine nazaran çok daha iyi kazanç sağlar, zenginliğe ulaşabilirmiş. Tatlı kültürümüz en fazla Ramazan ayında ortaya çıkmaktadır. Bütün gün su içmeden, yemek yemeden geçen bu süreçten sonra tatlı ihtiyacı artardı, bu yüzden de 11 ayın sultanı ve Ramazan bayramlarında tatlının yeri bir başkadır. Tescilli Türk tatlısı baklava, Osmanlı’dan bizlere kalan en önemli tatlı kültürlerinden biridir. Oysaki; kızartılarak yapılan, sütlü, şerbetli, meyveden yapılan hoşaflar ve diğer tatlılar da Osmanlı tatlı kültürü içerisinde yer almaktadır.
Saray Mutfağından Bugünün Sofralarına
Osmanlı Saray Mutfağında yüzü aşkın tatlı çeşidi olduğu bilinmektedir. Güllaç, Sütlaç, Aşure, Kazandibi, Tavukgöğsü, Elma ya da Ayva tatlısı, Baklava çok sık duyulsa da; kavun baklavası, sabuniye helvası, elmasiye gibi tatlı isimlerini pek duymamışsınızdır. Bazı yörelerde yapılsa da ülke genelinde yaygın olmayan tatlı çeşitlerindendir. Osmanlı tatlı kültüründe en fazla kullanılan ürünler; şerbet, vişne, meyan köklü ve güldü. Mevsime uygun şekilde kullanılan şifalı baharatlar da tatlıların lezzetine lezzet katardı. Hatta bazılarının özellikle afrodizyak etkisi nedeniyle tüketildiği bilinmektedir.
Osmanlı Mutfağındaki Ramazan Tatlıları Nelerdir?
Ramazan ayı, barışın, hoş görünün, sevginin, birlik ve beraberliğin en üst düzeyle olduğu özel bir aydır. Saatlerce aç kaldıktan sonra iftarın ardından güzel bir tatlıyla kendimizi ödüllendirmek isteriz.
Peki, Osmanlı Ramazan Aylarında hangi tatlıları tüketiyordu?
Osmanlı Mutfağı Tatlıları Listesi
- Güllaç
- Keşkül-ü Fukara
- Helatiye
- Sütlaç
- Zerde
- Ayva Tatlısı
- Kaymak Baklavası
- Güllabiye
- Gelin Ödü Tatlısı
- Saray Lokması
- Şekerpare
- Sabuniye Helvası
- Kadayıf Tatlısı
- Ninem Duymasın Helvası
- Favniyye
- Helva-i Levzine
- Helva-i hakani
- Saray lokması
- Tavukgöğsü
- Kazandibi
- Kadayıf tatlısı
- Vezir parmağı
- Ballı Derviş Lokması
- Vişneli Ekmek Kadayıfı
- Şam Tatlısı
Bilinmeyen Osmanlı Tatlıları Hakkında
Zerde tatlısı
Zerde, Ramazan aylarının en popüler tatlılarından biridir. Altın gibi bir renge sahip olduğu için herkesin dikkatini çekmiştir. Safran, bal, pirinç, gül, kuş üzümü ve nar gibi malzemeler bulunurdu. Biraz aşureyi andırmış olsa da tabii ki farklıdır. Muhallebi kıvamında ama muhteşem bir lezzet! Mutlaka deneyin.
Ballı Derviş Lokması
Lokma, hayır için birçok yerde dağıtılan en popüler tatlı çeşitlerinden biridir. Ballı derviş lokmasında ki fark, şerbet harici bal şurubunda da bekletilmesi ve servis sırasında da tekrar üstüne bal dökülmesidir.
Vişneli Ekmek Kadayıfı
Temmuz ayı ile birlikte yetişmeye başlayan vişneler meyve suları ve tatlılarla hayatımıza girer. Ekmekleri kızarttıktan sonra üstüne özel vişne şurubunu ekleyin, üstüne de kaymaklı dondurma… Hem kolay hem enfes bir Osmanlı tatlısını hazırladınız bile!
Helva-i Hakani
Bildiğiniz helvaları bir kenara bırakın. Şerbetine bal ve üst ilave edilmiş bir helva hayal edin, içinde de en taze, lezzetli kaymaklardan eklenmiş… Ben daha önce helva yememişim dedirtecek kadar güzeldir.
Sabuniye helvası
Helva-i sabuni, sabuniye helvası, sabune adlarıyla karşımıza çıkan tatlı, tarih sahnesine Kanuni Sultan Süleyman zamanında çıkmıştır. Şehzadelerin sünnet töreni için özel oalrak hazırlanmıştır. Nişasta, tereyağı, şeker, su ve badem içiyle hazırlanan basit ama lezzetli bir Osmanlı tatlısıdır.
Saray Helvası
Saray helvası ne diye sorarsanız aslında pişmaniyedir diyebiliriz. İstasyonlarda, otogarlarda sürekli pişmaniye satarlar ama siz de evde saray helvası yaparak artık pişmaniye özlemini kolayca giderebilirsiniz.
Favniyye
Favniye tatlısı özellikle sabah kahvaltılarında tüketilirdi. Bayat ekmeklerden yumurtalı ekmeği hazırlayın, üstüne ballı şerbet kaymak ve ceviz ekleyip afiyetle yiyin.
Helva-i Levzine
Diğer helvalardan farkı badem unundan üretilmesidir. Diğer ismi ballı badem helvasıdır. Baklava şeklinde kesildikten sonra üstüne biraz Hindistan cevizi ve kavrulmuş badem eklenir.